Działalność duszpasterska franciszkanów drohickich


Zapotrzebowanie na franciszkańską posługę duszpasterską ze strony miesz­kańców Drohiczyna doprowadziło do osiedlenia się tutaj u schyłku XIV wieku czterech zakonników, którzy dali początek konwentowi, bliski kontakt francisz­kanów z miejscową ludnością, gościnność, prostota, ubóstwo, ludowe kazno­dziejstwo, cierpliwość i wyrozumiałość w konfesjonale, bractwa kościelne, kult Męki Pańskiej, żywe nabożeństwo do Matki Bożej oraz św. Franciszka i Antonie­go Padewskiego, wszystko to zjednywało Synom Świętego Franciszka ogólną sympatię i życzliwość.

Obok duszpasterstwa masowego, franciszkanie drohiccy kultywowali także formy pasterzowania elitarnego, szczególnie w postaci bractw i altarii. Z frag­mentarycznych przekazów źrodłowych wiadomo, że funkcjonowały tu bractwa: Świętej Anny, Świętego Franciszka i Świętego Antoniego Padewskiego. Wzmian­ki mówią tez o altanach: M. B. Różańcowej i Loretańskiej.

Bractwo Świętej Anny

Konfraternia Świętej Anny związana była z kaplicą, poświęconą tej patronce we franciszkańskim kościele w Drohiczynie. W 1618 roku rodzina Grotów procesowła się o prawo patronatu dla tej kaplicy, którą ufundowali ich przodko­wie . Przy okazji procesu franciszkanie przedstawili w konsystorzu Janowskim dokumenty z przywilejami, jakimi Stolica Apostolska obdarzyła to bractwo. W kaplicy św. Anny odprawiana była w każdy wtorek śpiewana Msza św. według formularza o świętej patronce. Śpiewane tez było oficjum ku Jej czci przez człon­ków bractwa .

Do zadań członków tej konfraterni, obok szerzenia czci i naśladowania cnót świętej Anny, należała obrona nauki Kościoła przed błędami ariańskimi, zwalczanie słowem i czynem wad społecznych, w tym szczególnie pijaństwa. Ze względu na wysokie wymagania intelektualne, bractwo miało charakter elitarny. Odnotowane w aktach konwersje protestantów mają zapewne ścisły związek z działalnością tej konfraterni.

Jeśli zważyć na to, że rozwój Bractwa Świętej Anny w Polsce datuje się od schyłku XVI wieku, kiedy arcybiskup lwowski J. D. Sulikowski założył je w 1578 roku przy kościele świętej Anny w Warszawie, oraz na to, że tamtejsze bractwo zostało podniesione bullą papieża Sykstusa V „Ex incumbenti" z 1589 roku do rangi archikonfraterni, z prawem zakładania bractw w całej Polsce, to istnienie te­go bractwa przy kościele franciszkańskim w Drohiczynie już na przełomie XVI i XVII wieku jest ewenementem .

Bractwo Paska Św. Franciszka

Trudno precyzyjnie ustalić kiedy powstała przy kościele franciszkańskim w Drohiczynie konfraternia Św. Franciszlca. Wiadomo, że funkcjonowała w połowic XVII wieku. Spór o precedencję między bractwami istniejącymi w Drohiczynie, wywołany przez franciszkanów ubiegających się o przyznanie pierwszeństwa Bractwu Paska Św. Franciszka, zdaje się świadczyć o tym iż było to najstarsze bractwo w tym mieście . Sprawa oparła się zresztą nie tylko o konsystorz bisku­pa łuckiego, ale trafiła nawet do Nuncjatury Apostolskiej. Kapelanem i promoto­rem tej Konfraterni w 1646 roku był o. Antoni Gałecki, kaznodzieja przy franciszkańskim kościele w Drohiczynie.

Członkowie bractwa, noszący sznur świętego Franciszka, widzieli w nim sym­bol więzów Chrystusa podczas męki a także wezwanie do kultywowania dobrowolnej wstrzemięźliwości w jedzeniu i piciu w dziedzinie czystości płciowej . Zrzeszeni w bractwie byli zobowiązani do dodatkowych praktyk religijnych, do kultywowania franciszkańskiej ascezy, do działalność charytatywnej jak również do różnych form apostolstwa. Ważnym obowiązkiem członków bractwa była modlitwa za zmarłych, zwłaszcza za tych, którzy byli członkami konfraterni .

Zachowany do dziś bracki obraz z przełomu XVII i XVIII wieku przedstawia świętego Franciszka podającego pasek ludziom różnych stanów począwszy od papieży i królów poprzez kardynałów i biskupów oraz magnatów, duchowień­stwo diecezjalne i zakonne, szlachtę, aż po mieszczan i włościan. Malowidło to zdaje się wyrażać powszechny zasięg tego bractwa .

Konfraternia Paska Świętego Franciszka powstała w Asyżu, w bazylice grobu świętego Patrona. Do rangi arcybractwa podniesiona została konstytucją papieża Sykstusa V „Ex supernae dispositionis" w roku 1585. W Polsce bractwo to było już w 1587 roku przy kościele franciszkańskim w Krakowie. W ciągu XII wieku rozprzestrzeniło się na wszystkie kościoły franciszkańskie .

Bractwo Świętego Antoniego

Szczątkowe świadectwa o funkcjonowaniu Bractwa Świętego Antoniego przy franciszkańskim kościele w Drohiczynie, co więcej o zakładaniu nowych konfraterni świętego Antoniego w okolicznych kościołach parafialnych, znaj­dujemy w aktach parafialnych Księży Misjonarzy z Siemiatycz. Z upoważnie­nia OO. Franciszkanów, misjonarz ks. Jan Limowski przyjmował w latach 1787-1808 członków do Bractwa Świętego Antoniego w Siemiatyczach . Mu­siało ich być wielu, skoro na trzeci dzień uroczystości Zesłania Ducha Świętego w 1800 roku zgłosiło się do bractwa 34 nowych kandydatów. Promo­tor zobowiązał ich jednak, by udali się do Drohiczyna i tam wpisali się do księgi bractwa prowadzonej przez franciszkanów.

Bractwo powstało w Padwie w połowie XVII wieku. Do Polski dotarło już w 1664 roku. Z Warszawy, Krakowa i Poznania rozpowszechniło się w całej Polsce.

Konfraternia św. Antoniego kładła nacisk nie tylko na elementy kultowe i ascetyczne, lecz także na działalność charytatywną. W Drohiczynie związana była z kultem łaskami słynącego obrazu świętego Patrona. Upowszechniające się prze­świadczenie o szczególnej pomocy świętego Antoniego w odnajdywaniu rzeczy zgubionych przysparzało bractwu coraz to nowych członków.

Jeśli do tych bractw przy kościele franciszkańskim w Drohiczynie doda się je­szcze ludzi związanych z Altarią Różańcową i Altarią Matki Bożej Loretańskiej, to trudno przecenić znaczenie duszpasterskie tych różnorodnych grup modlitewnych wspólnot charytatywno-apostolskich dla tutejszego środowiska.