Cerkiew Świętego Mikołaja


Cerkiew Świętego Mikołaja

Jakub Ciecierski podstoli drohicki i jego żona Konstancja z Kuczyńskich oraz spokrewnieni z nimi Chądzyńscy ufundowali w 1792 roku przy drohiczyńskim rynku unicką cerkiew Świętego Mikołaja. Wybudował on również klasztor przy cerkwi, przybyłym do Drohiczyna Bazylianom.

Gdy w 1805 roku spaliła się cerkiew parafialna również pod wezwaniem Św. Mikołaja, proboszcz ze zgorzałej świątyni ustąpił Bazylianom parafię. Sam także wstąpił do zakonu.

Drohiczyńscy Bazylianie prowadzili szkołę unicką, aż do kasaty zakonu w 1828 r. Po powstaniu listopadowym mnisi zostali wywiezieni, a ich kościół zamknięto. Budynek świątyni unickiej przekształcono w cerkiew w 1839 r. (usunięto boczne ołtarze, ambonę i organy) i przebudowano w stylu klasycystycznym w 1848 r. W ikonostasie umieszczono ikony z przełomu XVI~XVII w. i z 2. poł. XVII w. Na dzwonnicy znajduje się barokowy dzwon z XVII w. z inskrypcją łacińską. Zabudowania klasztorne zostały rozebrane w 2. poł. XIX w.

Do utworzonej przy świątyni parafii Św. Mikołaja należały następujące miejscowości: Drohiczyn, Chutkowice, Chrołowice, Lisowo, Putkowice, Klekotowo, Putkowice, Bujaki, Sieniewice, Runice, Tonkiele, Kłyzówka, Zajęczniki i Mińczewo. Parafia należała do dekanatu drohiczyńskiego. Ziemi cerkiewnej parafia posiadała 177,66 dziesięcin. W 1898 roku powstała drugoklasowa szkoła cerkiewno-parafialna.

Po odzyskaniu niepodległości parafia w Drohiczynie została zamknięta. Cerkiew wraz zwiernymi przyłączono do filii w Narojkach parafii siemiatyckiej. Przez cały okresmiędzywojenny trwał biurokratyczny dziwoląg - dziewięćsetletnia parafia była filią cerkwi w Narojkach. W okresie międzywojennym parafię pozbawiono wszelkich nieruchomości.

W latach osiemdziesiątych staraniem ówczesnego proboszcza ks. mitrata Grzegorza Misiejuka cerkiew została wzbogacona o polichromię autorstwa mgr inż. Sotyrysa Pantopulosa. Prace sztukatorskie i rzeźby projektów do odlewów wykonał rzeźbiarz Wiaczesław Szum.

Badania archeologiczne prowadzone przez Krzysztofa Burka w 1980 r. ujawniły po południowej stronie cerkwi Świętego Mikołaja fragment muru i posady fundamentowej, będących pozostałością po nieistniejących obecnie zabudowaniach klasztoru. Niewielkie wykopy nie pozwoliły na odtworzenie wymiarów budynku. Ze szkiców wiemy, iż budynek klasztoru miał kształt litery L i był nakryty dwuspadowym dachem. Część od strony rynku miała dwie kondygnacje, a od strony ul. Mazowieckiej jedną. Badania wykopaliskowe A. Piotrowskiego w 1989 r. zostały zlokalizowane na wschód i południowy wschód od cerkwi. Ujawniły istnienie w tym miejscu pochówków szkieletowych datowanych na wiek XVIII i 1. poł. XIX w., związanych z funkcjonowaniem omawianej cerkwi.


Zabytkowe ikony w Cerkwi Św. Mikołaja

Ikona Matki Bożej Hodegetria

Ikona Matki Bożej Hodegetria

Cudowna ikona Matki Bożej Hodegetrii znajdowała sie w Cerkwi monasterskiej Św. Trójcy.

Kult Matki Bożej był szeroko rozpowszechniony nie tylko na terenie Drohiczyna, ale w okolicznych parafiach, o czym świadczą składane wota. Klasztory w Drohiczynie nie przyjęły unii kościelnej i przez cały czas istnienia pozostawały prawosławne. Dla wyznawców, którzy trwali w wierze swoich przodków, Drohiczyn z monasterami i cudownymi ikonami czczonymi przez okolicznych prawosławnych byłmiejscem pielgrzymek.

Ikona Matki Bożej Hodegetrii z Cerkwi Św. Trójcy przeniesiona została do Cerkwi Św. Barbary, by w okresie międzywojennym trafić ostatecznie do Cerkwi Św. Mikołaja.

Ikona w kształcie prostokąta wertykalnego oprawiona w drewnianą ramę profilowaną złoconą i srebrzoną z ornamentem kaboszonowym i okuciowym. Na złotym tle wytłaczanym z dużych kwiatowy wzór przedstawiono Madonnę do połowy, w pozycji stojącej frontalnie, z głową pochyloną w prawo 3/4, z lewą ręką zgiętą w łokciu dłonią wskazującą na siedzące na jej prawej ręce Dzieciątko, odziane w ciemno-zieloną szatę spodnią i ciemno-czerwony płaszcz ze złotymi aplikacjami, kaptur płaszcza okrywa głowę, wokół głowy nimb pełny zaznaczony podwójną linią odciśniętą w tle. Dzieciątko siedzące 3/4 w lewo, odziane w jasno-zieloną szatę i ciemno-zielony płaszcz ozdobiony roślinnym, złotym ornamentem, prawa ręka wskazuje na Madonnę, główka o krótkich, kędzierzawych jasnych włosach, wokół głowy kolisty pełny nimb zaznaczony podwójną linią odciśniętą w tle, w polu nimbu napisy: [w jęz. słowiańskim]. Z lewej strony w tle w prostokątnej ramce: [w jęz. cerkiewnosłowiańskim], z prawej strony: [w jęz. cerkiewnosłowiańskim]. Z lewej strony u dołu pod ręką Madonny przedstawiono klęczącego starszego mężczyznę, z twarzą skierowaną ku świętym, obok napis fundacyjny w języku cerkiewnosłowiańskim: M.S. Nadar cerkwi Swjatoj Trojcy 1640

Ikona Świętego Mikołaja

Ikona Świętego Mikołaja

Ikona Świętego Mikołaja malowana techniką temperowo-olejną ze złoceniami na desce pochodzi z końca XVII w. Rozmiary ikony 124 x 95 cm, malarz nieznany, obraz odnawiany na początku XX wieku. Opis ikonograficzny przedstawia się następująco: postać świętego w postawie hieratycznej z prawą ręką uniesioną w geście błogosławieństwa, lewą podtrzymująca mszał. Głowa osadzona na krótkiej szerokiej szyi okolona jest włosami spadającymi w puklach koło uszu i długą szeroką brodą, w całości na tle szerokiego, złocistego nimbu. Twarz o szeroko rozstawionych kościach policzkowych, długim i ostrym nosie. Oczy głęboko osadzone o lekko opuszczonych powiekach. Święty ubrany jest w pontyfikalną, brokatową kapę o roślinnym, dekoracyjnym wzorze z obramieniami podkreślonymi motywem krzyży. Również i mszał trzymany w ręku posiada ozdobne okucia na narożach z rombową apliką na środku. Tło całości obrazu abstrakcyjne, ozdobione rytym, powtarzalnym motywem liści i kwiatów granatu, pokryte złotą folią. Rama prostokątna o podwójnym profilu podkreślonymi perełkami. Pole środkowe ozdobione na narożach motywem małżowinowo-chrząstkowym, na osiach boków zdwojonymi palmetkami. Całość pierwotnie pokryta srebrną folią z laserunkami i złotem. Jedynie na podstawie analizy stylistycznej obiektu można stwierdzić, że powstał on w końcu XVII wieku, zaś na podstawie badań obiektu, że został poddany „odnowieniu” w początku XX wieku.

Zachowana ikona św. Mikołaja dobitnie potwierdza ciągłość tradycji w świątyniach Drohiczyna. Dzisiejsza cerkiew św. Mikołaja, ocalała jako jedyna z wielu, jest godną spadkobierczynią przebogatych świętości, jakie historia pozostawiła wyznawcom prawosławia.

Ikona Zesłania Ducha Świętego na Apostołów

Ikona Zesłania Ducha Świętego na Apostołów

Ikona w kształcie prostokąta wertykalnego oprawiona w drewnianą ramę profilowaną z kaboszonami. Kompozycja wielopostaciowa przedstawiająca scenę w wieczerniku. Na tle sztafażowo zaznaczonego wnętrza w centrum frontalnie siedząca postać Madonny, w ciemno-zielonej szacie, czerwonym płaszczu, wokół głowy kolisty pełny nimb złoty, ręce zgięte w łokciach, dłonie skierowane na zewnątrz, na głowie w obrębie nimbu zaznaczony płomyk. Tron Madonny o formie architektonicznej. Po obu stronach postacie kleczących apostołów na 1 planie, z tyłu stojący, odziani w luźne, długie szaty w kolorach ciemno-zielonych i ciemno-brązowych. W górnej części nad głową Madonny przedstawienie gołębicy na tle promienistej glorii otoczonej obłokami. U dołu napis fundacyjny w języku starocerkiewnym: „Kosztom Timofieja Zleczika s żonoju jeho z seła Horodnik roku 1668”. Niżej po lewej i prawej stronie napis czerwoną farbą: „Ikona odnowlena na sredstwa krestianok derwni Zajaczniki 1911 goda 18 fewrala”.].

Bogobojni ofiarodawcy mieli błogosławieństwo, by dar ich na upiększenie świątyni św. Trójcy w Drohiczynie przetrwał burze dziejowe, które się nad tym miastem przetoczyły i trwał ku pokrzepieniu serca i ducha przyszłych pokoleń.
 

Ikona Św. wielkomęczennicy Barbary

Ikona Św. wielkomęczennicy Barbary

Ikona Św. wielkomęczennicy Barbary z ramą w kształcie prostokąta wertykalnego, oprawiona w nową, prostą ramę. Przedstawienie całopostaciowe stojącej świętej w lekkim kontrapoście, 3/4 w prawo, ubrana w książęcy strój – w długiej szacie jasnoróżowej, w błękitnej koszuli z aplikacjami na przodzie, w pelerynie czerwonej podbitej gronostajami. Włosy długie, brązowe, luźno opuszczone na plecy, na głowie korona i perły, na szyi krótki naszyjnik z pereł, w uszach kolczyki. Lewa ręka zgięta w łokciu dłonią dotyka piersi, trzyma krzyżyk i gałązkę palmową, prawa ręka opuszczona w dół trzyma ozdobną rękojeść miecza wspartego ostrzem o ziemię. Wokół głowy nimb pełny z różową obwódką. Tło – zaznaczony schematycznie pejzaż z wieżą po lewej stronie, u góry scena zwieńczona czerwono-białym łukiem z ornamentem chrząstkowym. Na wysokości głowy świętej napis w języku cerkiewno-słowiańskim „sv.Velikomućenica Varvara”.

Zachowana i odrestaurowana ikona św. Barbary przypomina o istnieniu tu cerkwi pod tym samym wezwaniem, która przetrwała do II wojny światowej, a była ściśle powiązana z życiem monasteru św. Trójcy.


Źródło

  1. ks. Eugeniusz Zabrocki "Zarys historii Prawosławia w Drohiczynie"
  2. Józef Jaroszewicz "Drohiczyn - Opis historyczny", Athenaeum 1847
  3. Lech Pawlata "Budowle sakralne Drohiczyna w świetle źródeł archeologicznych i historycznych", Biuletyn konserwatorski 2011
  4. Grzegorz Sosna "Święte miejsca i cudowne ikony, Prawosławne sanktuaria na Białostocczyźnie", Białystok 2001