Opis budynków


Opis budynków

W latach 1734-1738 wzniesiony został piękny murowany zespół późnobarokowy składający się z kościoła Wszystkich Świętych i opasującego świątynię z trzech stron klasztoru. Według opisu zawartego w inwen­tarzu z 1829 roku, kościół przez JWW Wiktoryna Kasztelana Podlaskiego i Marcina Stolnika Ziemi Bielskiej Kuczyńskich w roku 1730 zmurowany. ma długości arszynów 35, szerokości arszynów 14 i 1/2 wysokości arszy­nów 21. Dachówką pokryty. Z frontu ma facyatę z krzyżem żelaznym w końcu której dzwonnica na drugim piętrze murowana pod dachówką, do której wchód z chóru zakonnego, na niej dzwonów dwa mieści się. Teritorium czyli cmentarz jest szczupły do końca murem opasany, ma bramę z fortką zamczystą do wchodu z miasta od południa, z którego wchodząc do kościoła po schodach starych drewnianych przez drzwi podwoyne na zawiasach z zamkami żelaznymi.

W kościele Wszystkich Świętych nayprzód prezbiterium czyli wielki ołtarz, w którym figura Pana Jezusa Ukrzyżowanego, a obok której z obu stron dwie statuy Świętego Benedykta i Świętej Scholastyki drewniane y cymborium także snycerską robotą rzeźbione, w środku koś­cioła dwa ołtarze, jeden z obrazem św. Benedykta po prawej, drugi Najświętszej Maryi Panny Bolesnej po lewey stronie i tamże ambona z figurami czterech ewangelistów z baldachimem. Ławki po obu stronach na postumentach tarcicami wysiane, malowane. Konfesjonał przy orato­rium i naprzeciw tegoż przy zakrystyi ławka znajduje się, po bokach na obie strony kościoła korytarze, którymi procesy a obchodzi się. Na obu piętrach okien 11. Chór zakonny osłonięty kratą drewnianą z pozytywkiem o 5 głosach, a pod chórem katafal o jednym gradusie. Kościół pośrodku marmurem wysłany. Korytarze zaś po bokach wysłane cegłą. Cały ma sklepienie. Zakrystya przy wielkim ołtarzu o jednym oknie, posadzka marmurowa, w którey drzwi troje, jedne z kościoła, drugie z korytarza, trzecie do skarbca... Tamże na boku jest mensa z szufladami na ornaty i bieliznę nad mensami szafki na mszały. Obok tego znajduje się skarbczyk na skład rekwizytów niektórych tak kościelnych jak i zakrystyjnych, gdzie jest szafa na kwiaty itd. Tamże trzy krzesła kościelne dobre.

Bardzo pobieżnie opisany został w tym inwentarzu budynek klaszto­rny: „Klasztor na górze i dole trzema liniami do kościoła Wszystkich Świętych przymurowany. Krużganek, czyli ogródek we środku znayduje się mający wchód z klasz­toru. Drugi ogród przy klasztorze drzewem fruktowem zasadzony o kwa­terach 19, dookoła parganem obwiedziony, w tem ogrodzie stancya ma­leńka murowana o dwóch oknach, którey sionki z drzewem przybudowa­ne, dranicami kryte dla ogrodnika, piec i komin wylany, podłoga z gliny ubita. Drzwi do sionek i stancy i na zawiasach z zaszczefrpkami żelaznymi z terytorium cmentarza”.

Dokładniejszy opis klasztoru znajdujemy w inwentarzu z 1856 roku. W tłumaczeniu na język polski (inwentarz sporządzony został po rosyj­sku) passus odnoszący się do klasztoru brzmi następująco: „Klasztor mu­rowany w którym mieszkały mniszki świętego Benedykta, zbudowany zo­stał prawie równocześnie z kościołem przez tych samych fundatorów. Klasztor składa się z dwóch parterowych budynków od wschodniej i za­chodniej strony kościoła wzniesionych w niedużym odstępie od świątyni oraz z właściwego budynku klasztornego, piętrowego, zbudowanego od północnej strony kościoła również w niedużej odległości od ściany świą­tyni: Budynki boczne połączone są z kościołem murowaną ścianką od strony południa. Budynki klasztorne składają się:

  1. z wejścia na furtę. W tym miejscu troje drzwi. Jedne prowadzą na korytarz wiodący do właściwego klasztoru, drugie do ogrodu owocowego, trzecie do rozmównicy. Wszystkie drzwi okute. Przy wejściu na furtę pięć niedużych okien. Na korytarzu klasztornym obracający się krąg.
  2. z rozmównicy — jednego pokoju dla osób świeckich, w których trzy okna w stronę ogrodu, jedne drzwi do klasztornego korytarza z kra­tą, okuciem i zamkiem. W ścianie szafa, jeden piec kaflowy, jedna krata drewniana, otwierająca się, dzieląca rozmównicę osób świeckich od zako­nnych. W pokoju dla osób zakonnych trzy okna do ogrodu, i dwie szafy ruchome. W jednej z nich przechowywane są pisma otrzymane i wysy­łane, w drugiej zaś podręczne przedmioty klasztorne. Drzwi dwoje. Jedne do najbliższej celi przeznaczonej dla furtianki, drugie na klasztorny kory­tarz. W obu pokojach sufity i podłogi z desek.
  3. z korytarza wiodącego od furty do właściwego klasztoru. Na tym korytarzu 6 okien, wyżej wspominane drzwi i jeszcze jedne drzwi prowa­dzące do małego ogródka kwiatowego, położonego w środku zakonnej bu­dowli.
  4. ze strony zachodniej budynek urządzony jest podobnie jak na stro­nie wschodniej. Wejście do niego z podwórza klasztornego. W budynku tym mieści się kuchnia i pokój stołowy dla pracowników przyklasztornych oraz spiżarnia. Wejście do kuchni i reszty izb z korytarza. Na korytarzu sklepienia z cegieł. W izbach sufity drewniane.
  5. ze strony północnej właściwy murowany piętrowy budynek klasz­torny. Na parterze idąc od zachodu znajdujemy tam:

a) pokój dla służących, b) skład rzeczy kościelnych przy zakrystii, c) oratorium, d) dwie cele, e) korytarz biegnący od wschodu na zachód i f) refektarz. Na parterze dwa wyjścia. Jedno do piwnicy, drugie do ogrodu klasztornego. Jest też klatka schodowa wiodąca na piętro. Na par­terze są jeszcze dwa magazynki na zakonne rzeczy, dwie cele ze składzi­kiem dla przełożonej. Wszystkie wymienione pomieszczenia mają muro­wane sklepienia. Na piętrze od południa sześć cel i dwa korytarze prowa­dzące na chór oraz korytarz z północy na południe kończący się górnym refektarzem. Od zachodu po północnej stronie dwa zejścia schodami na parter oraz dwa wejścia na strych i jeszcze jedno wyjście do koniecznych przybudówek prowadzące przez osobny korytarz oraz 8 cel. Nad celami na piętrze sufity z desek a na korytarzach sklepienia z cegły. Dach klasz­toru pokryty falistą dachówką.

Opis jest wprawdzie bardzo drobiazgowy i przez to nieco zagmatwany, pozwala jednak objąć wyobraźnią rozmach architektoniczny i funkcjo­nalność budynku klasztornego i drohiczyńskiego kościoła Wszyskich Świętych.