Święta żydowskie
Społeczność żydowska obchodziła wiele corocznych świąt według kalendarza hebrajskiego, słoneczno – księżycowego, którego pełny cykl powtarza się co 19 lat.
Rosz Haszana – Święto Trąbek - Nowy Rok – przypada w drugiej połowie września (tiszri), corocznie zmieniając swą datę w 19-letnim cyklu i może wypaść w różnych dniach. Święto trwa dwa dni i zapoczątkowuje dziesięciodniowy okres „Strasznych Dni” (Jamim Noraim), będących dniami skupienia, pobożnych medytacji i pokuty za grzechy. W domu, pierwszego wieczoru Rosz Haszana spożywa się chałę moczoną w miodzie, Głowa domu podaje żonie kieliszek wina i kroi dla niej chałę z miodem. Odmawia się specjalną modlitwę: "Boże - daj słodki rok". Podczas Rosz Haszana jest zwyczaj podawania plasterków jabłek maczanych w miseczce z miodem, co ma oznaczać słodki i szczęśliwy rok. Zwyczajowo dmie się też tego dnia w róg barani (szofar).
Jom Kipur – Dzień Pojednania – jedno z najbardziej uroczystych świąt, wypada w dziesiąty dzień tiszri, licząc od Nowego Roku i kończyło okres „Strasznych Dni”. Potocznie nazywane jest Sądnym Dniem, ponieważ w tym dniu Żydzi, każdy z osobna i jako naród, mają okazję do oczyszczenia się ze swoich grzechów i otrzymania odpuszczenia. Obowiązuje 24-godzinny post, powstrzymanie się od wszelkich posiłków, a o ile pozwalają na to warunki, także od picia wody. Następny dzień po Jom Kipur uważany jest za półświęto i zezwala się już na jedzenie i picie do syta, natomiast nakłada się obowiązek rozpoczęcia budowy umajonego zielenią szałasu obok własnego domu w celu przygotowania się do święta Sukot.
Sukot – Święto Kuczek – inaczej zwane Świętem Namiotów (Szałasów), rozpoczyna się 15-go dnia tiszri (przełom września – października) i upamiętnia wędrówkę Żydów po pustyni, zanim dotarli oni do Ziemi Obiecanej. Podczas wędrówki zmuszeni byli często rozstawiać namioty i zamieszkiwać w nich, a tradycja nakazywała zjeść w namiocie trzy obfite posiłki rodzinne. Tego dnia kończy się roczny cykl czytania Tory w synagodze i zaczyna nowy. Wieczorem tego dnia zwykle obnosi się zwoje Tory w tanecznym korowodzie wokół synagogi. W dzień poprzedzający święto Kuczek każda rodzina zobowiązana jest do zbudowania namiotu (szałasu) obok własnego domu, w którym ustawiano stół do modłów i spożywania posiłków. Czasami złośliwy sąsiad goj (nie-Żyd), widząc, że budowa „kuczki” ma się ku końcowi, wychodził z domu i pozdrawiał sąsiada słowami „Szczęść Boże w pracy!”, na co Żyd zwykle odpowiadał „A niech cię cholera z twoim pozdrowieniem!”. Od tej chwili bowiem był zmuszony rozbierać „kuczkę” i budować ją od podstaw, gdyż uważał, że Bóg nie może mu pomagać w pracy, że tę pracę musi wykonać sam.
Chanuka – Święto Świateł, przypadające na 25 dzień kislew (zwykle w grudniu), obchodzone na pamiątkę oczyszczenia świątyni w Jerozolimie po jej sprofanowaniu w 165 r. p.n.e. przez Antiocha Epifanesa. Obchody święta polegają m.in. na tym, że przez osiem kolejnych wieczorów zapala się w specjalnym świeczniku (chanukiji) świece, każdego następnego dnia o jedną więcej, aż do zapalenia wszystkich ośmiu świec. Jest to święto radosne, szczególnie ulubione przez dzieci, które otrzymują wtedy prezenty, a cały okres świąteczny traktowany jest jako wstęp do karnawału. Tradycyjnie na kolacje w święto Chanuka podaje się placki z tartych kartofli, smażone na oleju lub pieczone na gorącej, kuchennej blasze.
Purim – święto przypadające 14 adar (przełom lutego i marca), traktowane jako żydowski karnawał, a mające na celu upamiętnienie faktu ocalenia Żydów od rzezi w Persji. Faworyt króla Achaszwerosza – Haman – planował zgładzenie wszystkich perskich Żydów. Estera, jedna z żon Achaszwerosza, udaremniła plany Hamana, odkryła spisek, który tenże Haman przygotowywał i ujawniła go. Haman został powieszony, a Żydzi ocaleli. W dzień Purimu w bóżnicy odczytywane są opisy zajść, które miały miejsce w Persji i które w Biblii znane są jako Księga Estery. Do purimowych zwyczajów należy przesyłanie sobie podarków – zwykle bakalii, wina i ciastek nadziewanych makiem w kształcie trójkąta, które przypominają kapelusz noszony przez Hamana. Był też zwyczaj wypuszczania w tym dniu płatnego „goja”, ubranego niedbale w grube watowane kurtki i swetry, a każdy nabożny Żyd obwiązany był na znak zemsty ukłuć igłą lub szydłem znienawidzoną postać.
Purim jest ostatnim świętem zimowym, niedługo po nim następuje wiosna ze świętem wielkanocnym, czyli Świętem Pesach.
Pesach – Pascha – przypada na wiosnę, od 15 dnia nisan (marzec – kwiecień) i trwa osiem dni. Tradycja Paschy wiąże się z wyzwoleniem Żydów z egipskiej niewoli, jest obłożone rygorami koszerności, a cały dom jest dokładnie myty i czyszczony, aby usunąć wszystko co stare i nieświeże. Jedynym pieczywem dozwolonym w czasie trwania Paschy jest maca, symbolizująca podpłomyki pieczone naprędce podczas wyjścia z niewoli egipskiej, gdyż brak czasu nie pozwalał na zakwaszanie chleba. Pieczenie macy odbywało się według przepisów talmudycznych, piekarnię na nowo bielono, szorowano i wyparzano wszystkie stoły, a piec wielokrotnie przepalano żarem, aby mieć pewność, że po tych zabiegach nie pozostał ani okruszek chleba czy też bułki. Przaśne ciasto cienko wałkowano, a potem żelaznym radełkiem lekko je dziurawiono, aby nie wydymało się w piecu. Macą chętnie częstowano sąsiadów – katolików a żydowscy chłopcy przynosili ją do szkoły i częstowali kolegów w klasie.
Szawuot – Święto Żniw – zwane też Świętem Tygodni, obchodzone jest 50 dni po Pesach i upamiętnia nadanie Mojżeszowi Prawa, czyli Tory, na górze Synaj. W tym dniu ozdabia się mieszkania i synagogi kwiatami, a w świątyni składa się ofiary z pierwszych plonów świeżo zżętej pszenicy. Święto Żniw trwa dwa dni i ogranicza się do spożywania potraw mlecznych, zamyka też cykl świąteczny kalendarza żydowskiego. We współczesnych czasach, w Święto Szawuot często odbywają się uroczystości bar micwy, czyli przyjęcia 13-letnich chłopców do grona wiernych w synagodze, oraz bat micwy dla dziewcząt.
Oprócz świąt kalendarzowych wiele okazji do świętowania dawały także inne uroczystości rodzinne, jak Bar Micwa, zaręczyny, wesela, narodziny nowego potomka i związany z tym rytuał obrzezania, a także pogrzeby, ale niesposób o wszystkich szczegółowo opowiadać.
Moim zamiarem było przypomnienie, że przez kilka stuleci razem z nami żył naród, który pięknie i trwale wpisał się we wspólną historię, który stworzył wspaniałą kulturę, wielką naukę i sztukę, którego tradycje i obyczaje w części zostały przez nas przyswojone, a który w ciągu zaledwie kilku lat przestał żyć obok nas i o którym nie wolno nam zapominać.